SURİYE SELÇUKLULARI

Selçukluların bir kolu olarak 1078-1117 yılları arasında Suriye’de hüküm süren hanedanın bu kolunun ilk meliki Tutuş idi. Onun ölümünden sonra (1095), Suriye Selçukluları biri Halep’te, Ötekisi Dımaşk’ta olmak üzere ikrye ay­rıldı. Halep’te babasının yerine fıdvan (1095-1113) geçti, Dımask’a ise Öteki oğlu Dukak hakim olmuştu.

Melik Rıdvan’ın annesi oğlunun veziri Cenah üd-Devle Hüseyin b.Aytegin ile evlendi. Daha sonra Cenah üd-Devle, düşmanlarının tesiri ile Rıdvan’ın kendi­sine karşı olduğunu anlamış ve bir gece yamnda karısı olduğu halde Halep’ten ayrılarak Humus’a gitmiş ve burada yerleşmişti (1097). O, Rahbe’yi kocası Hasan’ın ölmesiyle idareye başlayan Amine binti Kaymaz’ın elinden almaya çalıştı ise de, Melik Dukak’ın burayı iş­gal ettiğini görünce çekilmek zorunda kaldı. Cenah üd-Devle 1103 tarihinde öl­dürüldü. Onun eşi, yani Melik Rıdvan’ın annesi oğluna haber göndererek Humus’-u teslim almasını istedi. Fakat neticede Humus Dukak’ın hakimiyeti altma gir­di. Daha sonra Rıdvan’ın annesi Tuğtegin ile birleşti. Melik Rıdvan’m ölü­münden sonra (1113), Halep tahtına oğ­lu Alp Arslan geçti. Alp Arslan hizme­tinde bulunan emirlere çok kötü dav­ranmış, bu sebeple Atabeyi Lü’lü birkaç . emirle işbirliği yaparak onu öldürtmüş­tü (1114). Bu sırada Halep kalesinin idaresinin iki gün için Rıdvan’ın kızı Âmine Hatun’a bırakıldığım görüyoruz.

Tutuş’un öteki eşi Safvetül-Mülk olup, Melik Dukak’ın annesi idi. Dul kal­dıktan sonra Atabey Tuğtegin ile evlen­di. Melik Dukak 1104 yılında ölmüştü. Tuğtegin Dımaşk Meiikliği’nde önce Du­kak’ın oğlu, daha sonra da kardeşi Er-taş (veya Beg-taş) adına hutbe okuttu. Fakat Safvetü’1-mülk Hatun’un tesir ve nüfuzu altında kalan Tuğtegin, Ertaş’ı ortadan kaldırmayı planladı. Durumu öğrenen Ertaş, beraberinde annesi oldu­ğu halde, Şam’dan kaçtı. Adı sarayda birçok olaya karışan Safvetü’1-Mülk Ha­tun ise 7 Eylül 1119 tarihinde öldü.

Siyasî evliliklere gelince; Cenah ed-Devle’nin Haleb’den ayrılmasından son­ra Antakya hâkimi Yağışıyan, Rıdvan’ın yanma gelerek devletin idaresini ele almıştı. Bu devrede Rıdvan, Yağısıyan’jin kızı Çiçek Hâtûn ile evlendi. Diğer ta­raftan Atabey Zengi, Rıdvan’ın kızı Âmine ile evlenmişti. Fakat Zengi bu­gün hazînede babası Aksungur’un kanlı cübbesini bulunca, onu öldürten Âmine’nin dedesi Tutuş’u hatırlamış ve bu ola­yın sorumluluğunu karısına yükleyerek öğünden sonra onu terketmişti.