Poligami

Esas itibarîyle karı koca birliğine da­yak sağlam aile yapısı gösteren Türk ef­sane ve destanlarında birden fazla kadınla evlilik (poligami) sözkonusudur. Yakut yaradılış destanında birden fazla kadın veya erkekle ilişki şu şekilde açık­lanmaktadır.

Tanrı insan biçiminde yedi şekil yap­mıştı. Hepsine can verip bunları yedi er­kek yaptı. Bunlardan başka dört de ka­dın yaptı. Bu kadınları insan oğullarının dördü ile evlendirdi. Kadınsız kalan üç kişi bu halden memnun kalmayarak gi­dip Tanrı’ya dertlerini anlattılar. Tanrı bunlara ne cevap verdi, ne de kadın. Bu­nun üzerine bu üç erkek kadınların etra­fında dolaşmaya başladılar. Ne oldu ise böyle oldu, insanoğlu vefasız oldu. Ka­dınların vefasızlığı da buradan gelirmiş. Daha sonra bu üç erkek de birer kadın bularak evlenmişler ve üç oğulları ol­muş. Diğer dört insamn da birer kızı ol­muş. Üç oğlan bu kızların üçü ile evlen­miş biri açıkta kalmış. Erkeklerden biri de ortada kalan bu kızı eşinin üzerine almış.

Çok kadınla evlenme âdeti böyle meydana gelmiş. Ama erkekler, bu ortada kalan kızı, ben alayım diye uğ­raşırken vefasız olmuşlar. Erkeklerin vefasızlığı da buradan gelirmiş.

Manas’ın üç hatunu vardır. Birinci eşi âdet ve geleneklere uygun şekilde evlen­diği ve oğlunun annesi olan Kanıkey Hatun’dur. Diğer eşleri Altmay ve Ak Erkeç’le olan evliliklerinden belli belirsiz söz edilmektedir.
Köroğlu, Nigar Hanım’ın rızasını al­dıktan sonra Perizat Hamm’la evlenir. Özbek rivayetinde Köroğlu Çembil dört peri kızı ve dokuz insan kızı ile evlidir.

Uygurca Oğuz Destanı’nda Oğuz Yer ve Gök tanrılarının kızlarıyla evlidir. Reşidettin Oğuznamesi’nde ise Oğuz Han’ın ölümünden sonra nikahlı kadın­lardan doğan 24 çocuğa mirası paylaştırıldığı, odalıklardan doğanlara da bir şeyler verildiği kaydedilmektedir.

Türk destan ve efsaneleri incelendi­ğinde yukarıdaki örnekler ve diğer ör­neklerde poligaminin varlığı görülmektedir. Ancak nikahlı kadımn özellikle de birinci eşin taşıdığı önem ve fonksiyonu aşikârdır.