Egzama

Egzama Nedir?

Egzama derinin kurumasına, kızarmasına ve pul pul dökülmesine neden olan bir cilt hastalığıdır. Deri ateşlenip çok fazla kaşınabilir ve kaşıma derinin zedelenip enfeksiyon kapmasına neden olabilir. Egzama bulaşıcı değildir. Egzama derinin iltihaplanması için kullanılan bir terim olan dermatit olarak da bilinir. Atopik egzama en çok bilinen egzama türüdür ve saman nezlesi ve astım ile ilişkilendirilir. Atopik egzamaya yakalanma eğilimi kalıtsal olarak miras alınmasına rağmen çevresel etkenlerden de oldukça fazla etkilenir. Atopik; maddelere (alerjik maddelere) karşı aşırı hassasiyet anlamına gelir. En yaygın alerjik maddeler ev toz akarları, tüy, polen, kedi ve köpek tüyü ve bazen de inek sütü, yumurta ve fındık-fıstık gibi gıda maddeleridir. Atopik egzama 3 aylık bebeklerde genelde yüzde başlayıp sonra da kol ve bacak dış yüzeyine ve vücuda yayılabilir. Daha büyük çocuklarda cildin hemen hemen her yerinde ortaya çıkabilir ancak özellikle dirseklerin ön kısmında; diz ve bileklerin arkasında; ayak bileği ve boyunda olmak üzere genelde kol ve bacakların kırışıklıklarında görülür. Atopik egzama İngiltere’de küçük çocukların yaklaşık %15 ile 20’sini etkiler. Atopik egzama çocukların %70’inde gençlik dönemine gelindiğinde ortadan kaybolur ve çoğunda 4-5 yaşına kadar büyük ölçüde temizlenir. Yetişkinliğe kadar iyileşmediğinde egzama genellikle vücut kırışıklıkları, yüz ve elleri etkiler. Atoik egzamanın görülme oranı son yıllarda artmıştır.

Egzama belirtileri nelerdir?

Akut egzamada (ani krizler):

• Deri son derece kaşıntılı, kızarık, sıcak, kuru hale gelip pul pul dökülebilir.

• Deri ayrıca nemlenip şişebilir.

• Bakteri enfeksiyonu oluşabilir.

• Hastalıktan en çok etkilenen bölgeler dirsek ve bilek önleri ile dizin arka kısımları gibi derinin kırışık olduğu kısımlardır. Ancak derinin herhangi bir bölümü de hastalıktan nasibini alabilir. Bebeklerin en fazla etkilendiği bölge ise yüzdür.

Kronik (sürekli) egzamada:

• Deri kuruyup kalınlaşabilir ve pul pul olup çatlayabilir.

Atofik egzamaya yakalandığınızda deriniz daha çok zarar görmeye ve enfeksiyonlara karşı korunmasız hale gelir, belirli maddelere karşı daha fazla tepki vermesi ve daha hassas olması muhtemeldir. Bu tetikleyici etkenler sizi özellikle ani krizlere karşı korunmasız kılacaktır.

Kaşınma ve sıcaklık deriye daha fazla zarar veren güçlü bir kaşıma dürtüsüne sebep olur.Kaşıntı uykunuzu bölebilir ve kaşınan bölgeyi kanatmanıza sebep olacak kadar şiddetli olabilir. Kaşıma kaşıntıyı daha da kötüleştirir ve sürekli kaşıma ile birlikte kaşınma-kaşıma döngüsü gelişebilir. Bu durum çocuklarda geceleri uyuyamam ve okulda konsantre olmada güçlük yaşamaya yol açabilir.

Egzamanın nedenleri?

Atopik egzama kalıtsal faktörlerin önemli olduğu bir hastalıktır. Bu kalıtsal faktörler sizi çevredeki alerjik maddelere karşı daha duyarlı hale getirir ve egzama, astım veya saman nezlesi geçirme riskini artırır. Atopik egzama son yıllarda daha yaygın hale gelmiştir. Bunun nedeni bilinmemektedir.

Bununla birlikte egzama nöbetini tetikleyebilecek bir dizi faktör bulunur. Bunlar arasında, gıdalara karşı özel alerji, aşırı ateşlenme, ikincil enfeksiyonlar, deriye bitişik yünler, kedi ve köpek tüyü, sabun, deterjan, ev toz akarları ve polen bulunur.

Egzama nasıl teşhis edilir?

Doktorunuz atopik egzamayı genelde cilt muayenesi ile teşhis eder. Genellikle size ailenizde egzama, astım ve saman nezlesi bulunup bulunmadığı sorulur.

Bazen egzamayı tetikleyen herhangi bir etkenin tanımlanmasına yardımcı olmak amacıyla kan alerji testi önerilebilir, ancak bu tetikleyici etken kolaylıkla önlenmedikçe bu test tedaviyi değiştirmeyecektir.

Egzama nasıl tedavi edilir?

Atopik egzamanın basit bir tedavisi yoktur ancak hastalığı önlemek ve iyileştirmek için yapılacak çok şey vardır. Atopik egzama tedavisinin üç temel hedefi deriyi iyileştirme ve sağlıklı tutma, ani ateşlenmeleri engelleme ve ortaya çıktıkça semptomları tedavi etmektir.

Tedavi, sabun ikame ürünleri, banyo yağları ve genel amaçlı nemlendiriciler gibi yatıştırıcı ilaç (nemlendirici) ile ani ateşlenmelere yönelik topikal kortikosteroidlerin (steroidler) kullanımını temel alır.

Antimikrobiyal (deri enfeksiyonunu tedavi etmek amacıyla) ve antihistamin tabletlerine de (kaşıntının neden olduğu uyku rahatsızlıklarına yardımcı olmak için) ihtiyaç duyulabilir.

Tedavinin güç olduğu daha şiddetli vakalarda oral kortikosteroidlere, kiklosporin ve azatioprin gibi diğer immünosupresan ilaçlara ve fototerapi ile fotokemoterapiye (ışık tedavisi veya ilaçla ışık tedavisi) ihtiyaç duyulabilir.

Tedavi yöntemlerini kullanma ve uygulama şekliniz hastalığın başarılı biçimde kontrol edilmesinde en önemli etkendir. Tedavinin işe yaramamasının nedeni genellikle yanlış kullanımdır. Her tedavi çeşidinde birçok hazırlık mevcuttur. En iyi tedavi çeşidini (çeşitlerini) bulmak zaman alabilir. Birkaç çeşitli yeni tedaviyi –örneğin krem, yeni bir diyet ve bitkisel ilaç karışımını bir kerede denemeyin. Bu şekilde iyileşme kaydedildiğinde hangi tedavinin işe yaradığını anlayamazsınız.

Yatıştırıcılar (nemlendiriciler) deriyi koruyucu ince bir tabaka ile kaplayıp derinin koruyucu dış yüzeyinde meydana gelen su kaybını azaltır. Bu derinin ihtiyacı olan suyu deride tutar ve ayrıca enfeksiyon ve diğer yıpratıcı maddelerin dışarıda tutulmasına yardımcı olur. Yatıştırıcı krem ve merhemler egzamanın önlenmesi ve tedavisinde gereklidir. Yatıştırıcılar oldukça güvenilir olup gereğinden fazla kullanmamanız gerekir. Yatıştırıcılar aktif ilaç değildir ve deri vasıtasıyla vücut tarafından emilmezler.

Topikal kortikosteroid (steroid) hazır ilaçları, krem ve merhemler de dahil olmak üzere egzamayı çabucak kontrol altına alabilir ve bu ilaçlar küçük çocuklarda bile temel tedaviyi teşkil eder. Hastalığın çaresi olmamakla birlikte egzama nöbeti ile ilişkilendirilen iltihaplanmayı azaltmada etkilidir.

Orta veya şiddeti egzamalı çoğu insan için bir veya iki hafta sürelik hafif steroid ile (hidrokortizon %1 krem veya merhem) tedavi hastalık nöbetini iyileştirmek için yeterlidir. Bu tedavi sonuç vermediğinde daha güçlü bir steroide ihtiyaç duyabilirsiniz ancak işe yarayan en zayıf etkili olanı kullanmalısınız. Doktor veya eczacınız mevcut hazır ilaçlar arasındaki farkları size açıklayabilir.

Topikal steroidler sadece egzamanın nöbetler ile şiddetlenmesi durumunda tedavi amaçlı olarak kullanılmalıdır. İlk nöbet belirtisinde tedaviye başlayın. Yatıştırıcıları daha önceden düzenli olarak kullanıyor olmanız gerekmektedir. Topikal steroidler doğru kullanıldığında güvenilir ve etkili olabilir; bununla birlikte egzama tedavi edilmediğinde ciddi sorunlara neden olabilir. Steroid haricinde krem veya merhemin içerisinde bulunan herhangi bir maddeye karşı duyarlı olabilirsiniz. Egzamanın kötüleştiğini farkettiğinizde seçenekleri görüşmek üzere doktorunuzla ile görüşmeniz önemlidir.

Antihistamin ilaçları Alimemazin (eski adıyla trimeprazin) ve hidroksizin gibi sakinleştirici antihistamin ilaçlar bazen egzamanın geceleri kaşınmasını önleyip iyi bir uyku imkanı sağlayabilir. Bu ilaçlar sadece kısa süreli tedavide faydalıdır (geceleri uykusuzluğu önlemek gibi). Ertesi gün uykulu hissetmenize neden olabilirler; bu nedenle sürücü iseniz veya çocuğunuzu okula hazırlıyorsanız bu ilaçlar sizin için uygun olmayabilir. Etkisini göstermesi zaman alacağından yatmadan yaklaşık bir saat önceden dozu uygulayın. Yatmadan yaklaşık bir saat önceden banyo yapmak ve ardından nemlendirici sürmek derinin serinlemesine yardımcı olup antihistamin ilaçlardan daha etkili olabilir. Antihistamin ilaçlarını banyodan önce değil sonra verin.

Topikal immünomodülatörler Takrolimus merhemi ve pimekrolimus kremi yakın tarihte piyasaya çıkmıştır. Bu ilaçlar hafif atopik egzama tedavisinde veya herhangi bir şiddetlilik derecesindeki atopik egzamada ilk tedavi olarak önerilmemektedir.

Topikal takrolimus; topikal kortikosteroidler ile kontrol edilemeyen ve başka bir kortikosteroid kullanımının özellikle irreversibl (düzeltilemeyen) deri atrofisi gibi ciddi yan etki riski olan 2 veya daha büyük yaştaki çocuklarda ve yetişkinlerde orta egzama ve şiddetli egzamanın ikinci tedavisine yönelik bir seçenek olarak, lisanslı işaretleri kapsamında, önerilmektedir.

Primekrolimus; topikal kortikosteroidler ile kontrol edilemeyen ve başka bir kortikosteroid kullanımının özellikle irreversibl (düzeltilemeyen) deri atrofisi gibi ciddi yan etki riski olan 2 ve 16 yaş arasındaki çocuklarda yüz ve boyun bölgesinde görülen orta şiddetli egzamanın ikinci tedavisine yönelik bir seçenek olarak, lisanslı işaretleri kapsamında, önerilmektedir.

Reçetesiz satılan egzama ilaçları: çeşitli şampuanlar, yatıştırıcı ürünler ve bazı hazır topikal steroid ilaçlar eczanelerden alınabilir. Bu ilaçlardan bazıları eczanelerde daha ucuzdur. Farklı ürünlere ve nasıl kullanıldıklarına ilişkin tavsiye vermesi için eczacınıza danışınız. Eczacılar durumunuza, uygulayabileceğiniz veya kullanabileceğiniz herhangi bir ilaca (doğrudan deriye uygulanan tedaviler de dahil olmak üzere) ilişkin size birkaç soru sorduktan sonra hastalığınızı ve hastalığın tedavisini değerlendirmek üzere doktora görünmenizin daha iyi olacağına karar verebilirler.

Hastane tedavileri Şiddetli egzama veya tedaviye direnç gösteren egzaması olan kimselerin cilt uzmanına (dermatolog) sevk edilmesi gerekebilir. Kullanılan tedaviler şunları kapsayabilir: ‘soğuk uygulamalar’ katran ve/veya steroid emilimli bandajlar, ışık terapisi ve kiklosporin gibi bağışıklık sistemini bastıran ilaçlar.

Tamamlayıcı tedaviler Akşam çuhaçiçeği yağı takviyeleri, hodan yağı, homeopati (grafitler) ve bitkisel Çin ilaçlarının (Çin kızıl kantoronu, Çin pelin otu, şakayık kökü) tümü atopik egzamayı tedavi etmek üzere kullanılmıştır. Bu alternatif tıp ilaçlarının nasıl işe yaradığı ve bu ilaçların çoğunun ne derece güvenilir veya etkili olduğuna yönelik çok az bilgi mevcuttur.Belirli bitki ve ilaçlar dikkatli kullanılmadığında veya tanınmış kaynaklardan alınmadığında zararlı olabilecek maddeler içerir.