Çocuklar ve Otomobil Yolculuğu

Batı ülkelerinde çocuk ölümlerinin yarıdan fazlası trafik kazalarına bağlıdır. Zamanında getirilmiş yasal önlemler, bu ölümlerin bir dereceye kadar da olsa önlenmesinde büyük rol oynar. Gene de herhangi bir önlemin etkili olabilmesi için herkesin katılımının gerektiği unutulmamalıdır.

Yaşam koşullarının düzelmesi, bula­şıcı hastalıkların önlenmesi konusunda­ki etkili kampanyalar (aşı vb) ve tedavi yöntemlerindeki gelişmeler Batı ülkele­rinde çocuk ölümlerini büyük ölçüde azaltmıştır. Ama toplumsal, ekonomik ve teknolojik gelişmeler, özellikle kent trafiğinin yoğunlaşması, otomobil kaza­larının sayısında Önemli bir artışa neden olmuştur. Bu kazalar sonucunda çocuk ölümleri de artmaktadır.

Trafik kazaları çocuk ölümlerinin yüzde 50’den fazlasının nedenidir. Bu sayı çok yüksek olmakla birlikte, kaza­lardan kaynaklanan yaralanma ve sa­katlıkları kapsamamaktadır.

OTOMOBİLDE YARALANMA

Yaralanmanın derecesi, kaza koşullarına bağlıdır. Çarpışmadan kaynakla­nan bir zarar ya da doğ­rudan yaralanma söz konusu olabilir. Bu tür kazalarda kişinin zarar görmesinin en önemli nedeni, yüzde 57’si su olan in­san vücudunun dayanıksızlığı ve araba­nın içinde ya da dışarıda bulunan sert nesnelerdir. Bu durumlarda görülen za­rara ivme zararı adı verilir. İvmeyi ger­çekleştiren motorlu araç ne kadar hızlıysa, kaza da o kadar ağır olur. Bu ka­zaların çocuklar için çok daha ağır ola­bileceği açıktır. Bunun birinci nedeni, çocuklarda vücudun henüz tam katılaş­mış olmamasıdır (su oranı yüzde 70-75’e kadar çıkar); ikinci neden ise vücut kütlesi küçük olduğundan çarpışmaya daha az dayanıklı olması ve henüz ken­dini bilinçli biçimde koruma sürecinin gelişmemiş olmasıdır.

Kaza, Dünya Sağlık Örgütü tarafın­dan da belirlendiği gibi ani, istek dışı ve bir dış güç etkisiyle meydana gelen olaydır. Ama kaçınılmaz ve önlenemez bir olay olduğu düşünülmemeli, kazaya karşı önlemler ihmal edilmemelidir.

ÖNLEMLER

Kaza dinamiğinin otomobil kazasındaki yerini değerlendirdikten sonra, gerekli önlemler açıklık kazanır. Çocuk, sert bölümlere çarpmasını önlemek için ara­banın en emin ve korunaklı yerine otur­tulmalıdır. Bu tür önlemlerin gereği ev­rensel olarak kabul edilmiştir; örneğin yetişkinler için kemer takma zorunlulu­ğu vardır. Ama küçük ve çok değişil boylarda olmaları nedeniyle çocuklarda bu sorunun çözümü daha güçtür. Çocuk iskeletinin yetişkine göre daha az koru­ma sağlaması, kemiklerinin daha narin ve yumuşak olması da önemli bir etken­dir.

Bağırsaklar özellikle zayıftır ve ye­tişkinlerde emniyet kemerine dayanak oluşturan leğen kemiğinin böğür çıkın­tısı çocukta henüz gelişmemiştir. Ayrı­ca çocuğun vücut bölümleri arasındaki oranlarda değişkenlik ağırlık merkezini yükselterek vücudun üst bölümünün iv­me ile daha çok hareket etmesine yol açar. Koltuklar vücuduna göre büyük olduğundan çocuğu bacaklarım yayarak oturmaya zorlar ve dolayısıyla ağırlık merkezi yükselir.
Dolayısıyla otomobil yolculuğunda çocuklar için daha uygun ve özel sis­temler gerekmektedir. Bu sistem, oto­mobil koltuğuna bağlanmış bir çocuk koltuğu olabilir; çocuk, bu koltuğa da emniyet kemeriyle bağlanmalıdır.

YASAL ÖNLEMLER

Türkiye’de 1993 başından bu yana ön koltuklarda oturanların emniyet kemeri kullanması zorunludur. Ama bu zorun­luluk arka koltuklar için getirilmediğin­den, çocuklar açısından fazla değişildik olmamıştır. Gene de emniyet kemeri uygulamasının genel olarak birçok ül­kede ölüm sayısını ve yaralanmaları önemli ölçüde azalttığı bilinmektedir.

KORUMA

Kuşkusuz büyüyen çocuk vücudunun boyutları sürekli değişir. Bu yüzden, koruma sistemlerinin çocuğun kilo ve yaş grubuna göre düzenlenmesi zorun­ludur.
Piyasada normlara uygun çeşitli ço­cuk koltuklan bulunur:
• 0-9 aylık (9 kiloya kadar) çocuk, kol­tuğu, sürücünün yanındaki ön koltuğa gidiş yönünün tersine yerleştirilip nor­mal emniyet kemeriyle bağlanır.
• 9 ay-4 yaş (9-18 kilo) arasındaki ço­cuklar için çocuk koltuklan kullanılır. Bunlar arka koltuğav yerleştirilmiş bir koruma yastığının üzerinden geçen em­niyet kemeriyle sıkıca bağlanır.
• 4-6 yaş (15-25 kg) arasındaki çocuk­lar için üzerinden emniyet kemeri geçen koruyucu oturaklar kullanılır. Bun­lar da gene arka koltuğa yerleştirilir.
• 6-12 yaş (22-36 kg) arasındaki ço­cuklar için yetişkinlerin emniyet keme­ri kullanılır ama çocuğun üzerine otur­duğu koltuk anatomik bir plastik yastık­la yükseltilir.
Bu kurallar, çocuğun hastaneden eve taşındığı ilk yolculuğundan başla­yarak en uygun biçimde korunmasını öngörmektedir. ABD’nin California eyaletinde doğum hekimleri, yeni do­ğan bebek eve gideceğinde, ana baba­ya, çocuğun güvenlik sistemiyle dona­tılmış bir araçla yolculuk edeceğine da­ir yeminli bir belge imzalatırlar. Gidiş yönünün tersine yerleştirilmiş bir çocuk koltuğu
Yenidoğanı taşımada kullanılan koltu­ğun sırtı, gidiş yönünün tersine doğru takılır. Bu konum şaşırtıcı görünebilir, ama aşağıdaki nedenlerle çok doğrudur:
• Bebeğin, Öteki vücut bölümlerine gö­re daha ağır olan kafasının ani bir hare­ketle öne itilmesi ve bunun sonucunda gelişebilecek boyun bölgesi lezyonlan önlenebilir.
• Emniyet kemerinin, oturaktaki bebe­ğin kann bölgesinde hasara yol açması önlenmektedir; bebeklerde vücudun bu bölümü, daha önce de belirtildiği gibi çok daha kolay incinir.
• Çarpışma sırasında çocuğun sırtı, yaslandığı koltuğun arka bölümü tara­fından korunur.