KİRMAN SELÇUKLULARI

Selçuklu hanedanının bir kolu olarak İran’ın Kirman bölgesinde 1048-1186 yılları arasında hüküm sürdüler. Selçuk­luların bu kolunda da zaman zaman hatunların etkili rol oynadıklarını görüyo­ruz. Nitekim Kirman Selçuklu Meliki I. Arslanşah (1101-1142)’m eşi Zeytûn Hatun çok akıllı ve seçkin bir kadındı. Arslanşah’ın bu kadının hükmü altında olduğu rivayet edilmektedir. Zeytûn Hatun, Arslanşah’tan sonra Kirman Selçuklu tahtına kendi oğlu Kirmanşah’ın geçmesini istiyordu. Arslanşah da bu kadını çok sevdiğinden onun iste­ğini yerine getirmeye çalışıyordu. Bu se­beple de Kirmanşah’ı veliahd tayin etti. Ancak Arslanşah’ın öteki çocukların­dan Muhammed babasının yaşlılığından yararlanarak onu hapsetmiş ve tahta geçmeye muvaffak olmuştu (1142).

Kirman Selçuklu Meliki Tuğrulşah’ın 1170 yılında ölmesinden sonra Arslanşah, Behramşah ve Turanşah adların­daki oğulları arasında taht mücadelesi başladı. Bu sırada tahta geçmiş bulunan Behramşah, Turanşah ile anlaşarak Arslanşah’a karşı birlikte mücadele et­mek istiyordu. Bu maksatla iki kardeşin annesi olan Hatun-ı Rüknî’den elçi ola­rak yararlanılması düşünüldü. Hatun-ı Rüknî elçi olarak Turan-şah’m yanına gitti ise de, o annesinin sözünü dinleme­di. Behramşah ise Turanşah’m karşı­sında çaresiz kalmış ve annesinin teklifi­ne uyarak taht mücadelesinde kuvvet sağlayabilmek için Horasan’a kaçmıştı. Nitekim o daha sonra başarılı olarak Kirman tahtını ele geçirdi. Behramşah’ın takriben 1175 yılında ölmesi, sükûnet içindeki Kirman’ın tekrar karışmasına sebep olmuştu. Bu sırada Atabey Kutb ed-Dîn Muhammed, Hatun-ı Rüknî ile anlaşarak, Behramşah’m yedi yaşında­ki oğlu II. Mahmudşah’ı babasımn yeri­ne tahta oturttu. Fakat bu davramş Kir­man Selçuklu tahtı için yeni bir mücade­leye yol açacaktı. II. Arslanşah daha sonra tahtı ele geçirmiş ve üvey annesi Hatun-ı Rüknî’nin gözlerine mü çektir­mişti. Hatun-ı Rüknî takriben 1181 yı­lında öldü.