Nakil Diyaliz Hastasının Ömrünü 7 Kat Artırıyor

Böbrek Naklinin Avantajları Nelerdir?

Doç. Dr. Alp Gürkan: Öncelikle diyalize giren hastalar belirli kısıtlamalar içindedir. Diyaliz merkezlerinden 1-2 günden daha fazla uzak kalamazlar, bir çeşit tıbbi zorunluluk içeren hapis gibi. Bunun dışında ancak belirli gıdaları tüketebilirler, özellikle idrarları yoksa su içmeleri de son derece sınırlıdır. Bunun yanında iş ve aile yaşantısındaki zorluklar, cinsel yaşamlarında ve doğurganlıklarındaki eksiklikler de çabası. Elbette yaşam sürelerinde de azalmalar söz konusu. Örneğin, diyalize giren 100 hastanın 10 yıl sonunda ancak ll’i hayatta kalabilirken, böbrek nakli olan 100 hastanın 73’ü 10 yıl sonra sağlıklı bir insan olarak aramızda dolaşacaktır. Üstelik yeme içmesi, dolaşması, iş ve aile yaşamı normal biçimde.

Herkes Böbrek Nakli Ameliyatı Olabilir mi?

Doç. Dr. Alp Gürkan: Evet, aslında herkes olabilir. Yeter ki, bu büyük ameliyatı kaldırabilecek sağlıkta olsun. Yani ileri derecede kalp hastalığı, aktif iltihabi hastalığı ya da kanseri olmayan, yaşı çok ilerlememiş herkes potansiyel olarak böbrek nakli ameliyatına adaydır. Elbette bu konuda o kişiye organ verecek verici bulma sıkıntısını da hesaba katmak gerekir. Gönül ister ki ülkemizde beyin ölümüne girmiş insanlarda organ bağışı sayısı istenilen düzeyde olsun da canlı akraba vericilere hiç ihtiyaç olmasın. Ancak bu ölen vericilerden alınan organ sayısı ülkemizde gelişmiş ülkelere göre çok az. Batı ülkelerinde bu kişilerden bağış alma oranı milyon nüfus başına 30-40 seviyelerindeyken, bu oran ülkemizde ne yazık ki ancak 2-3 düzeyinde. Canlı vericisi olmadığı için Sağlık Bakanlığı tarafından çok sıkı bir şekilde denetlenen ‘ulusal organ bekleme listesinde’ bekleme süresi yaklaşık 5 yıl civarında oluyor. Bu nedenle de canlı akraba vericilere başvurmak zorunda kalıyoruz.

Kaçıncı Dereceden Akrabalar Verici Olabilir?

Doç, Dr. Alp Gürkan: Yasal olarak ülkemizde kendinin veya eşinin dördüncü dereceye kadar akrabasından organ almak mümkün.

Verici Olmanın Problemleri Nelerdir?

Doç. Dr. Alp Gürkan: Aslında hiçbir problemi yok. Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizdeki tüm organ nakli ekipleri bu vericilere azami özeni gösteriyor. Bu kişiler deyini yerindeyse saçtan tırnağa çok iyi inceleniyor. Böbrek vermekle şimdi veya yaşamı boyunca zarar gelebileceği konusunda en küçük bir kuşkuda bu ameliyatın yapılması mümkün değil. Hatta bu kişilerin ameliyattan sonra ağrılarını ve komplikasyonları en aza indirmek, ameliyat izi kalmasını önlemek ve günlük yaşantısına en kısa zamanda döndürmek amacıyla halk arasında kapalı yöntem denen ‘laparoskopik nefrektomi’ yöntemiyle böbrek çıkartma ameliyatı geliştirildi.

Kapalı Yöntemin Avantajı Nedir?

Doç. Dr. Alp Gürkan: Bu yöntemde, birer santimetre uzunluğunda 4 adet delik açılarak ve bu deliklerde sokulan aletler aracılığıyla ameliyat yapılarak, böbrek kasıktan bir fıtık ameliyatı büyüklüğündeki keşiden çıkartılır. Türkiye’de bu yöntemi ilk uygulayan ve bu yöntemle 200’den fazla böbrek çıkartan ekibin içinde olarak şunu söyleyebilirim ki bu yöntem gerçekten verici için büyük bir avantaj. Ameliyat sonrası ağrı çok az oluyor, verici 2-3 gün içinde normal yaşantısına dönebiliyor. Ayrıca son derece estetik bir yara izi oluyor. Ameliyattan sonra bu kişilerin ameliyat olduğu merkezin protokollerine göre takip edilmesi dışında dikkat edeceği bir durum da söz konusu değildir. Yani sağlıklı bir insanın ne yapması gerekiyorsa onu yapacaktır. Bol su, bol spor, az tuz, az kilo alma…

Kan ve Doku Uyumu Olmadan da Nakil Yapılabiliyor mu?

Doç. Dr, Alp Gürkan: Organ naklinde kan grubunun RH pozitif veya negatifliğinin hiçbir önemi yok. Sadece kan gruplarına bakılıyor. Ayrıca eğer canlı vericide doku uyumu yoksa bu organ nakline engel değil. Sadece nakil öncesi kullanılan ilaçların dozunu artırarak doku uyumlu nakil yapılabiliyor ve hastalar da sağlıklarına kısa sürede kavuşabiliyor.

Çapraz Nakil Nedir?

Doç. Dr. Alp Gürkan: Bazı böbrek hastaları vericileri olmasına rağmen kan ve doku uyuşmazlığı nedeniyle kendi vericilerinden böbrek alamıyor. Aynı durumdaki iki çift arasında birinin vericisinden diğerinin alıcısına böbrek nakli yapüabiliyor. Bu uygulamanın yaygınlaştırüabümesi için canlı vericisi olan ancak kan grupları uyuşmayan hastaların nakil merkezine başvurmaları gerekir ki, hasta havuzu genişlesin ve nakil için organ bulunması sorunu çözülebilsin. Çapraz nakilde her iki verici ameliyatı aynı anda başlıyor ve böbrekler aynı anda çıkartılarak nakil yapılıyor. Çapraz nakil işlemleri, ilgili mevzuat gereğince etik kurul kararlarıyla yapılıyor.