Hamilelikte Ultrason Neden Yapılır?

Obstetrik ultrasonografi gebelik takiplerinde çok yüksek frekanslı ses dalgaları ile yapılan incelemeye verilen isimdir. Son derece önemli ve vaz geçilmez bir muayene aracıdır. Günümüzde kullanılan gerçek zamanlı, yani bebeğin hareketlerinin de izlenebildiği ultrasonografi cihazları ile anne karnındaki bebeği daha detaylı inceleme imkanına sahibiz.

Ultrasonografi cihazının prob adı verilen kısmı tarafından üretilen ses dalgaları değişik dokulardan değişik oranlarda yansıyarak proba geri dönerler. Birbirinden farklı olan bu yansımalar bilgisayar tarafından işlenerek görüntü olarak monitöre yansıtılır. Her ne kadar teknolojik gelişmeler sonucu görüntü kalitesi yüksek düzeye çıkarılmış olsa bile gene de bu inceleme yöntemi bebeğe buzlu cam arkasından bakılıyormuş gibi kabul edilmeli ve her ayrıntının görülemeyebileceği unutulmamalıdır. Bu nedenle; değişik yayınlarda değişik oranlar verilmekle birlikte yaklaşık %35 oranında, bebekte gelişim bozukluğu olsa bile, anne karnında bu bozukluklar çeşitli sebeplerle saptanamayabilir.

Ultrasonografinin anne karnındaki bebek üzerine olumsuz etkisini gösteren bir veri yoktur ve gebelik döneminde güvenle uygulanabilmektedir. Ancak buna rağmen gerekli olduğu haller dışında ve ehliyetsiz kişilerce yapılmamalıdır.

Gebelikte ultrason ne zaman ve neden kullanılır?

Ultrasonografi fetusun değerlendirilmesinde güvenli, etkili ve ucuz bir yöntem olarak kabul edilir. Gebelikte ultrasonografinin ana kullanım amaçları şunlardır:

* Gebeliğin tanısı
* Gebelik yaşının saptanması

Özellikle gebeliğin ileri dönemlerinde bebeğin gelişiminin değerlendirilebilmesi için erken dönemlerde (12. veya 22. haftalardaki) yapılan ultrasonografik yaş tayinleri son derece önemli ve yararlıdır.

Bebeğin canlı olup olmadığının değerlendirilmesi
Özellikle erken gebelik döneminde anne karnında bebek ölümleri daha sık görülür. Bu durumun ayırt edilebilmesi önemlidir. Bununla birlikte mol gebeliği (üzüm gebeliği) veya dış gebelik tanıları da gene aynı dönemde yapılan değerlendirmelerle anlaşılabilir.

Bebeğin gelişiminin değerlendirilmesi
Anne karnındaki bebeğin değerlendirilmesi çeşitli ölçümler yapılarak gerçekleştirilir. Bunlar kafa çapları ölçümü, uzun kemiklerin ölçümü ve karın-baş çevrelerinin ölçümüdür.

Bebeğin ağırlığının tahmin edilmesi
Yapılan ölçümler çerçevesinde bebeğin yaklaşık ağırlığı saptanabilir. Bu da bize bebeğin gelişimi ve doğum şekli hakkında bilgi verir.

Plasentanın yerinin saptanması
Plasenta yada halk arasında bebeğin eşi denen organ anneden bebeğe kan iletiminin sağlandığı son derece önemli bir organdır. Bu organa ait anormal yerleşim ve gelişimlerin doğum öncesinde bilinmesi son derece önemlidir.

Amniyon sıvısı hastalıkları
Bazı durumlarda bebeğin içinde bulunduğu kese içindeki sıvı miktarı( Bu sıvının çok büyük bir kısmı bebeğin idrarından oluşur) bebeğin durumu hakkında bize fikir verir.

Fetal anomalilerin saptanması
Özellikle 22 hafta civarında yapılan ultrasonografik değerlendirmede bebekte ortaya çıkması muhtemel anormal gelişim bozuklukları değerlendirilir. Bu bozukluklar eğer yaşamla bağdaşmayan tarzda ise bu durumda aile ile konuşularak onların kararı ile gebelik sonlandırılabilir.

Bebeğin iyilik halinin değerlendirilmesi
Özellikle gebeliğin son aylarında bebeğin anne karnındaki hareketleri, solunumu, kas gerginliği ve sıvı miktarı değerlendirilerek bebeğin durumu, anne karnında sıkıntıda olup olmadığı değerlendirilir.

Erken doğum riskinin tahmin edilmesi
Erken doğum riski taşıyan anne adaylarında rahim ağzı uzunluğu durumun ciddiyeti hakkında bize bilgi verir.

Plasental akımların değerlendirilmesi
Anneden bebeğe kan akımındaki direnci ölçen Doppler değerlendirmesi ile bebeğin sıkıntıda olup olmadığı anlaşılır.

Bebeğin cinsiyetinin saptanması

Prenatal girişimler sırasında
Amniosentez denen bebeğin cevresindeki sıvıdan örnek alınması işlemi için yada erken gebelik döneminde plasenta dokusundan örnek alınması için ultrasonografi gerekli bir yöntemdir.

Diğer uygulamalar

* Bebeğin pozisyonunun saptanması
* Eşlik eden yumurtalık kisti yada myom gibi organ hastalıklarının saptanması ve değerlendirilmesi

Ultrasonografi ne sıklıkta yapılmalıdır?

Normal bir gebeliğin takibinde, Türk Perinatoloji Derneği tarafından önerilen, ultrasonografik tetkik yaptırma sayısı bir gebelik boyunca 5 adettir. Bunlar 12., 22., 32., 38. haftalar civarında ve doğum öncesinde yapılmalıdır.